વૈશ્વિક ઉષ્ણતા-global warming
પૃથ્વીના તાપમાનમા થઇ રહેલા સતત વધારાને વૈશ્વિક ઉષ્ણતા કહેવામાં આવે છે. ઔદ્યોગિકરણને પરિણામે મોટાપાયાના ઉદ્યોગો શરૂ થયા, વાહનવ્યવહારનો વ્યાપ વધ્યો, પેટ્રોલ- ડીઝલ વગેરે ધૂમાડા વાળા બળતણથી પ્રદૂષણમાં સતત વધારો થવા લાગ્યો. સૂર્યની ગરમીને ઓછી કરતા ઓઝોન વાયુના પડમાં ગાબડા પડવાની શરૂઆત થઇ, પરિણામે સૂર્યના કિરણો સીધાં જમીન પર પડવા લાગ્યાં. જેને કારણે દુનિયાનાં તાપમાનમાં સતત વધારો થતો આવ્યો, જેને કારણે વૈશ્વિક ઉષ્ણતા થઇ રહ્યું છે. અને વૈશ્વિક ઉષ્ણતાને કારણે હવામાન અને તાપમાનમાં ધરખમ ફેરફાર થવા લાગ્યો છે.
હવામાન મોડેલ (Climate model) અંદાજો સુચવે છે કે વૈશ્વિક સપાટી તાપમાનમાં 21મી સદી (2.0 to 11.5 °F)દરમિયાનમાં હજુ પણ વધારો 1.1 to 6.4 °Cથવાની શક્યતા છે. આ અંદાજમાં અનિશ્ચિતતા ભવિષ્યના ગ્રીનહાઉસ ગેસ પ્રદૂષણ ના અલગ અલગ અંદાજોનો અને વિવિધ હવામાન સંવેદનશીલતા સાથેના મોડેલોના ઉપયોગ કરવાથી ઊભી થાય છે.અન્ય કેટલીક અનિશ્ચિતતાઓ માં વોર્મિંગ અને સંબંધિત ફેરફારો વિશ્વમાં અલગ અલગ પ્રદેશોમાં કેવી રીતે અલગ પડશે તેનો સમાવેશ થાય છે. મોટા ભાગના અભ્યાસો 2100 સુધીના ગાળા સુધી કેન્દ્રિત છે ત્યારે સમુદ્રની મહાકાય ગરમી ક્ષમતા અને વાતાવરણમાં (CO2)ના નવા પ્રદૂષણોના અભાવને વોર્મિંગ સતત રહે તેવી સંભાવના છે.
છેલ્લા 30 વર્ષોમાં સંમતિદર્શક મંતવ્ય સામે એક વૈકલ્પિક કલ્પનાએ છે પરિબળને કારણે મોટા ભાગનો તાજેતરનો વધારો થયો છે, જે પ્રવર્તમાન વોર્મિંગ કદાચ સોલાર પ્રવૃત્તિમાં ફેરફારનું પરિણામ હોઇ શકે છે.
પરિબળોની તુલનામાં ગ્રીનહાઉસ ગેસની સંબંધિત અસર વાતાવરણના મોડેલને નજરઅંદાજ કરે છે, તેઓ એમ પણ સુચવે છે કે લાવાયુક્ત દૂળ અને સલ્ફેટ એરોસોલ્સની કૂલીંગ અસરને ધ્યાનમાં લેવામાં આવી નથી. આમ છતા પણ તેઓ અંતમાં જણાવે છે કે સોલાર પરિબળમાં વિસ્તરિત વાતાવરણ સંવેદનશીલતા સાથે, 20મી સદીના મધ્યથી મોટા ભાગની વોરમિંગ અસરનો યશ ગ્રીનહાઉસ ગેસમાં થયેલા વધારાને જાય છે. અન્ય એક પેપર સુચવે છે કે સૂર્યના કારણે સરેરાશ વૈશ્વિક સપાટી તાપમાનમાં 1900-2000ના ગાળામાં 45-50 ટકાનો અને 1980 અને 2000ના ગાળાની મધ્યમાં 25-35 ટકાનો વધારો થયો હોવો જોઇએ.
અન્ય એક કલ્પના એ છે કે સૂર્યના કિરણો માં આવતી વિવિધતા ગાલાક્ટિક કોસ્મિક કિરણો (galactic cosmic ray) દ્વારા ક્લાઉડ સીડીંગને લીધે શક્યતઃ વ્યાપક થઇ હોવી જોઇએ, તેના કારણે પણ તાજેતરના વોર્મિંગમાં ફાળો આવ્યો હોવો જોઇએ. તે સુચવે છે કે સૂર્યની ચુંબકીય પ્રવૃત્તિ એક અગત્યનું પરિબળ છે, જે કોમ્સિક કિરણોમાં ઘટાડો કરે છે અને તેની કદાચ ક્લાઉડ કન્ડેન્સન ન્યુક્લેઇના ઉપાર્જન પર અસર થાય છે અને તેના કારણે વાતાવરણ પર અસર થાય છે.
સૂર્ય ગતિવિધમાં વધારાની આગાહીયુક્ત અસર કદાચ મોટા ભાગના સ્ટ્રેટોસ્ફીયર (stratosphere)ના વોર્મિંગમાં હોઇ શકે છે, જ્યાં ગ્રીનહાઉસ ગેસના વધારાને કારણે કૂલીંગ ઉત્પન્ન થવું જોઇએ. 1960થી અનુભવવામાં આવેલંમ વલણ એ છે કે નીચલા સ્ટ્રટોસ્ફીયરને કૂલીંગ કરે છે. સ્ટ્રેટોસ્ફીયર ઓઝોનમાં ઘટાડાની પણ કૂલીંગ અસર છે, પરંતુ ઓઝોનમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો (Reduction of stratospheric ozone) 1970થી થયો નથી. સૂર્યના ફેરફાર સાથે લાવાયુક્ત પ્રવૃત્તિ ની સંયુક્ત રીતે 1950ના ઔદ્યોગિક ગાળા પહેલા વોર્મિંગ અસર હતી, પરંતુ ત્યારથી કૂલીંગ અસર પણ હતી. 2006માં પીટર ફૌકલ અને સાથીઓએ સૂર્યની તેજસ્વીતામાં છેલ્લા 1000 વર્ષોથી કોઇ ચોખ્ખો વધારો થયો નથી તેવું શોધી કાઢ્યું છે. છેલ્લા 30 વર્ષોમાં સૂર્ય ચક્ર તેજસ્વીતામાં 0.07 ટકાના નાના વધારામાં પરિણમી છે. આ અસર ગ્લોબલવોર્મિંગને નોંધપાત્ર રીતે અસર કરવામાં અત્યંત નાની છે.માઇક લોકવુડ અને ક્લાઉસ ફ્રોહીલ્ચના એક પેપરમાં એવું મળી આવ્યું છે કે ગ્લોબલ વોર્મિંગ અને સૂર્ય કિરણો વચ્ચે 1985થી કોઇ ક્યાં તો સૂર્ય ઉર્જા અથવા કોસ્મિક કિરણો ની અલગતા મારફતે કોઇ સંબંધ ન હતો. ગાલાક્ટિક કોસ્મિક કિરણો દ્વારા ક્લાઉડ સીડીંગ (cloud seeding)ના મુખ્ય હિમાયતીઓ હેનરિક સ્વેન્સમાર્ક અને ઇજિલ ફ્રીસ ક્રિસ્ટનસને તેમની કલ્પનાઓની ટીકાને ફગાવી દીધી હતી. 2007ના પેપરમાં એવુ શોધી કઢાયું હતું કે છેલ્લા 20 વર્ષોમાં પૃથ્વી પર આવતા કોમ્સમિક કિરણો અને વાદળછાયા અને તાપમાનના ફેરફારો વચ્ચે કોઇ નોંધપાત્ર કડી નથી.
વૈશ્વિક ઉષ્ણતાની
અસરો
ભૌતિક અસરો:
હવામાન ઉપરની અસરો
સ્થાનિક આબોહવામાં ફેરફારો
હિમનદીઓનું સુકાવું અને અદ્રશ્ય થવું
સમુદ્ર સપાટીની ઊંચાઈમાં વધારો
તાપમાનનો વધારો
એસિડીકરણ
ઉષ્ણતાવાહક પ્રવાહોનું બંધ થવું
ઓક્સિજનની માત્રામાં ઘટાડો
No comments:
Post a Comment